آموزش مولتی متر به صورت گام به گام + فیلم

مولتی متر یکی از کاربردی‌ ترین دستگاه‌ ها در حوزه الکترونیک است که از آن برای اندازه‌ گیری کمیت‌ های الکتریکی از جمله جریان، ولتاژ، مقاومت و ظرفیت خازن‌ ها استفاده می‌شود. از این‌ رو وقتی وارد این حوزه از علم و تکنولوژی‌ های برق و الکترونیک می‌شوید حتماً لازم است که در مورد آوومتر یا اهم متر بیشتر بدانید.

روند کار با این دستگاه ساده است اما بسیاری وقتی با آن مواجه می‌شوند با مشکل مواجه خواهند شد و به همین منظور نخست لازم دیدیم توضیحاتی در مورد این ابزار که در دو نوع آنالوگ و دیجیتال موجود است به شما بدهیم. نخست این که مولتی متر یکی از اساسی‌ ترین و کلیدی‌ ترین ابزار برای مهندسین برق و تعمیرکاران و افراد علاقه مند به حوزه‌ های الکتریک است. از آن در تمامی لابراتوارها، تعمیرگاه‌ها و مراکز آموزشی استفاده می‌ شود. همین‌ طور در نمونه‌ های عقربه‌ ای و دیجیتال درست مانند ساعت‌ های مچی موجود است. البته نمونه آنالوگ کم‌ کم رو به منسوخ شدن می‌رود. اما به‌ هر حال هنوز هم در بازار موجود است. در این مقاله، بصورت کامل آموزش صفر تا صد کار با مولتی متر را برای شما ارائه داده ایم. با ما همراه باشید.

ویدئو کار با مولتی متر

در صورتی که زمان کافی برای خواندن مقاله ندارید، می توانید ویدیو زیر را ببینید:

آشنایی با اجزای مولتی متر

در یک مولتی متر سه بخش اصلی وجود دارد. صفحه دیجیتال یا آنالوگ که شامل یک صفحه‌ نمایش و یا سیستم عقربه‌ ای خواهد بود. کلید انتخاب یا ابزار سلکتور که برای تنظیم کمیت استفاده شده و در نهایت پروب‌ ها و دکمه‌ هایی که به‌ صورت تنظیم‌ کننده روی دستگاه تعبیه شده‌ اند.

در مولتی‌ متر ها کمیت الکتریکی را برای اندازه‌ گیری و حدود آن را می‌ توان با استفاده از سیستم انتخاب‌ گر یا سلکتور برگزید. همین‌ طور کمیت‌ های الکتریکی که اندازه‌ گیری می‌ شوند با V برای اختلاف پتانسیل، A برای شدت جریان الکتریسیته و همین‌ طور علامت Ω برای مقاومت الکتریکی، AC به جهت کنترل جریان متناوب و DC برای جریان مستقیم استفاده می‌ شود.

در مولتی متر یک بخش به نام پراب وجود دارد که با رنگ‌ های قرمز و مشکی مشخص شده و تفاوتی میان آن‌ ها وجود ندارد و صرفاً برای این که شما متوجه آن‌ ها بشوید از دورنگ استفاده شده است. پورت هم بخشی است که پراب به‌ وسیله آن متصل شده و در نهایت به سراغ اولین مقوله یعنی اندازه‌ گیری ولتاژ با مولتی متر می‌ رویم.

آموزش کامل اندازه‌ گیری ولتاژ با مولتی‌ متر ها و روش استفاده از مولتی متر

شما با استفاده از مولتی متر قادر خواهید بود که ولتاژ های DC و AC را اندازه‌ گیری نمایید. اگر در کنار حرف V یک خط راست کشیده شده بود به معنای DC و در و صورتی که خط آن موجی غیر صاف بود به معنای AC خواهد بود. به این صورت عمل کنید:

در صورتی‌ که می‌ خواهید ولتاژ AC اندازه‌ گیری کنید لازم است که مد V را با خط موجی بالای آن و یا در حالت DC مدل V را با خط راست کناری آن انتخاب فرمایید. سپس مطمئن شوید که پراب قرمز به پورت V اهم متصل و سر دیگر را نیز به سر مثبت قطعه که جریان از آن بیرون می‌ آید وصل فرمایید.

سپس سر دیگر پراب مشکی رنگ را به پایه منفی متصل و می‌ توانید روی نمایشگر مقدار ولتاژ را بخوانید. البته توجه کنید که حتماً باید اتصال شما موازی باشد. یعنی پراب‌ ها باید در راستای پایه‌ های قطعه یا ابزار مورد نظر قرار بگیرند و سپس شما به این واسطه می‌ توانید ولتاژ را دقیق اندازه‌ گیری نمایید.

اندازه‌ گیری جریان با مولتی متر

در این قسمت با آموزش استفاده از مولتی متر برای اندازه‌ گیری جریان، بحث را ادامه می دهیم. زمانی که برای اندازه گیری جریان از مولتی متر استفاده می شود، به این ابزار آمپر متر نیز می‌ گویند. برای این کار اهم متر را به‌صورت سری با مقدار قرار دهید.

در این وضعیت دستگاه به شکل یک سیم عمل کرده و جریانی که از آن عبور خواهد کرد را اندازه می‌گیرد. برای مدل‌ های دیجیتال در حالی‌ که رنج باید به‌ دقت انتخاب شود، باید سلکتور را بچرخانید که به محدوده جریان ثابت برسد. برای این که در شرایطی که در مورد جریان مدار نمی‌ دانید کلید را روی بالاترین عدد یعنی 10 قرار داده و سپس پراب رنگ قرمز را به 10A متصل نمایید. درصورتی‌که عدد نامفهوم بود یعنی رنج بیش از حد بالا انتخاب شده است.

آنگاه باید کلید سلکتور را روی 200m یا 20m قرار دهید. پس از این مرحله پراب قرمز را به ترمینال ورودی یا VΩmA متصل نمایید. در ای صورت مولتی متر به‌صورت سی در مدار قرار گرفته و پس سیم مثبت ورودی را باید قطع کرد.

اندازه‌ گیری مقاومت با مولتی متر یا اهم متر

یکی دیگر از کاربردهای مهم نحوه استفاده از مولتی متر و اهم‌ متر ها قابلیت اندازه‌ گیری مقاومت می‌ باشد. برای این کار باید پراب قرمز را از ترمینال قبل خارج و به ترمینال VΩmA متصل کنیم. پراب مشکی رنگ هم مثل همیشه به ترمینال کام متصل و سپس لازم است که پراب قرمز را از ترمینال قبلی که روی آن است خارج و روی ترمینال VΩmA متصل کنیم.

آنگاه کلید سلکتور به شکلی چرخانده می‌ شود که محدوده اندازه‌ گیری مقاومت برسد. البته ما نمی‌ دانیم که اندازه مقاومت مورد نظر ما چقدر است. در نتیجه از بالاترین عدد انتخاب کرده و سپس اگر اعداد خروجی صفحه‌ کلید نامفهوم باشد، لازم است که کلید سلکتور را به سمت پایین بیاوریم و در ادامه پراب‌ ها را به دو سر مقاومت متصل می‌ کنیم.

معمولاً با علامت‌ های اختصاری  m, K  و M این متغیر نمایش داده خواهد شد. K برای کیلو، m برای میلی و M حرف بزرگ برای مگا است. برای بهتر کار کردن با این دستگاه انواع علامت های روی مولتی متر را بشناسید.

آموزش تست بازر یا اتصال کوتاه با مولتی متر

درصورتی‌که می‌ خواهید از اتصالات یک دستگاه و یا برد دیجیتال اطمینان حاصل کنید می‌ توانید از مولتی متر با تست بازر استفاده کنید. در این صورت برای مقاومت‌ هایی کم تر صدایی از دستگاه خارج می‌ شود. این‌ گونه شما متوجه می‌ شوید که اتصالات به‌ درستی برقرار شده است.

لازم است که برای این کار آند دیود به زمین متصل بوده و این امر با صدا در آمدن از مولتی متر مشخص خواهد شد. همین‌ طور برای کنترل قطعی در سیم‌ ها نیز می‌توان از همین روش استفاده نمود. به این صورت که اگر سیم به‌ خوبی متصل شده باشد دستگاه به صدا درآمده و درصورتی‌که اتصالات صحیح روی‌ هم چیده نشده و مشکل داشته باشد هیچ صدایی از اهم متر خارج نخواهد شد.

طریقه استفاده از مولتی متر و نحوه اندازه‌ گیری ظرفیت خازن‌ ها با مولتی متر

یکی دیگر از قابلیت‌ های کاربردی و مهم روش استفاده از مولتی متر در عملیات تعمیرات و علوم پایه الکترونیک، استفاده از این دستگاه باری اندازه‌ گیری خازن می‌باشد. سلکتور را روی نماد شماتیکی خازن قرار داده و سپس باید دقت فرمایید که خازن‌ هایی با ظرفیت بالاتر مدت زمانی طول می‌ کشد که اندازه‌ گیری شوند. از طرفی برای اندازه‌ گیری انواع خازن‌ های پلاریته مثل نمونه‌ های الکترولیتی، لازم است که پراب قرمز را به سر مثبت خازن و پراب مشکی را نیز به سر منفی وصل کنید.

در آموزش طرز استفاده از مولتی متراستفاده از مولتی متر حالا به سراغ نحوه کنترل فرکانس یا همان Hz می‌ رویم.

اندازه‌ گیری فرکانس و سیکل در اهم متر

تکنیک کاربردی نحوه استفاده از مولتی متر و دستگاه اهم متر انجام می‌ شود. اندازه‌ گیری فرکانس می‌ باشد. برای این کار نخست لازم است که سلکتور را روی عبارت Hz قرار دهید. این حالت به معنای کنترل نرخ فرکانس یا همان هرتز خواهد بود. سپس پراب‌ های مثبت و منفی را به دو سر وصل کرده و فرکانسی که نمایش داده خواهد شد نرخ هرتز است.

در این وضعیت اگر دکمه سلکت را انتخاب کنید مقدار Duty Cycle هم به نمایش در خواهد آمد. البته این قابلیت در تمامی مولتی‌ متر ها وجود ندارد. در صورتی‌ که نتوانستید آن را پیدا کنید باید به فکر مولتی متر جدید و پیشرفته‌ تری باشید.

آموزش مولتی متر و اندازه‌ گیری hFE با اهم متر ترانزیستور

در یک مولتی متر شما قادر هستید که اندازه hFE در ترانزیستور را اندازه‌گیری کنید. برای این کار پایه‌ ها را درون پین هدر مادگی چند پین قرار می‌ دهید. چیزی شبیه به سوراخ‌ هایی که روی برد قرار می‌ گیرد. سپس با استفاده از مدل‌ های دیجیتال مقدار hFE به شما نمایش داده می‌ شود. البته در مدل‌ های مختلف اهم متر جای آن فرق دارد. در برخی روی خود مولتی متر و در برخی دیگر نیز یک کانکتور دوشاخه وجود دارد که بخش دو شاخه‌ ای آن برای اندازه‌ گیری ترانزیستورهاست.

البته مولتی‌ متر ها کاربردهای زیاد دیگری نیز دارند. مثلاً شما با استفاده از مولتی متر می‌توانید دمای محیط را نیز اندازه بگیرید. این کار را با فشردن دکمه سلکت انجام دهید و اگر آن را بزنید متوجه می‌ شوید که دما از سانتی‌گراد به فارنهایت تغییر خواهد کرد.

همین‌ طور اگر هزینه بیشتری را صرف کنید بخشی تحت عنوان IR یا مادون‌ قرمز هم در اهم‌ متر ها خواهید دید. البته این قابلیت صرفاً در نمونه‌ های دیجیتال وجود دارد. گیرنده مادون‌ قرمز در این دستگاه‌ ها برای انجام عملیات خاص الکترونیکی قابل‌ استفاده است. مولتی‌ متر ها با استفاده از باتری کار می‌کنند. این باتری بسته به مدل و میزان استفاده و نوع جریان یا کتابی و یا قلمی و حتی نیم قلمی خواهد بود.

آموزش مولتی متر دیجیتال به‌ عنوان فازمتر

یک قابلیت کاربردی دیگر در نحوه استفاده از مولتی متر دیجیتال امکان استفاده به‌ عنوان فازمتر است. به این صورت که سلکتور را روی حالت VAC قرار داده و سپس می‌توان از حالت ولت متر آن استفاده کرد. البته که پراب‌ ها نیز باید در حالت اندازه‌ گیری قرار داده شده و روی نمایشگر اعدادی نمایش داده می‌شود. درصورتی‌ که عدد بزرگ باشد نشان دهنده فاز برق شهری و برقی متداول است که برای راه‌ اندازی ابزارهای خانگی و صنعتی استفاده می‌ شود.

در هنگام استفاده از مولتی‌ متر های دیجیتال به نکات ایمنی توجه داشته باشید. در همه این دستگاه‌ ها اهم متر، ولت متر و آمپرمتر وجود دارد. شما می‌ توانید از آن‌ ها برای کنترل و اندازه‌ گیری خازن، تست‌ های دیود، اندازه‌ گیری دمای یک قطعه یا محیط، فرکانس، تست بازر و همین‌طور اندازه‌ گیری کمیت ترانزیستور استفاده فرمایید.

همین‌ طور این دستگاه دارای چهار دکمه اصلی است که HOLD برای کنترل پرش عدد، REL برای صفر کردن مقدار جریان و خازن، RANGE برای تبدیل حالت اتوماتیک به دستی و SELECT برای کنترل بین چند حالت مثلاً AC و DC و فارنهایت و سلسیوس یا سانتی‌ گراد است.

در مقاله آموزش طرز استفاده از مولتی متر، آموختیم که چگونه از تمام کاربردهای مولتی متر دیجیتال استفاده کنیم.