دتکتور چیست و انواع دتکتور اعلام حریق کدامند؟

دتکتور یکی از اصلی ترین و مهمترین اجزای سیستم اعلام حریق است که وظیفه شناسایی یا همان آشکارسازی خطر آتش سوزی و ارسال سیگنال های لازم قبل از گسترش حریق را برعهده دارد. از این رو این قطعه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. انواع مختلفی از دتکتور در سیستم اعلام حریق مورد استفاده قرار می گیرد که نسبت به فاکتورهای گوناگونی مانند حرارت، دود، مونوکسید کربن و … حساس هستند. اگر قصد آشنایی بیشتر با دتکتور، نحوه عملکرد و انواع آن را دارید، پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

اهمیت و نقش دتکتور در سیستم اعلام حریق

در زمان بروز آتش سوزی مهمترین مسئله، تشخیص سریع این اتفاق و جلوگیری از وارد آمدن خسارت های جانی و مالی بیشتر است. به همین خاطر در ساختمان های مختلف مسکونی، اداری، تجاری، صنعتی و … از سیستم اعلام حریق استفاده می شود.

سیستم اعلام حریق دارای اجزای مختلفی است که هر کدام وظیفه ای برعهده دارند. دتکتور به عنوان آشکارساز سیستم اعلام حریق از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا می تواند در اولین گام از بروز حریق، سیگنال های هشدار را برای دستگاه مرکزی بفرستد تا دستورات لازم برای فعال شدن اجزای هشدار دهنده سیستم اعلام حریق مانند آژیر و چراغ چشمک زن در سریعترین زمان ممکن و قبل از همه گیر شدن آتش صادر گردد.

معرفی انواع دتکتور و کاربرد شان

از آنجایی که علائم مختلفی مانند انتشار دود، بالا رفتن دما و حرارت، پخش گاز مونوکسید کربن و … نشان دهنده بروز آتش سوزی هستند، دتکتورهای گوناگونی طراحی و تولید شده است. هر کدام از انواع دتکتور سیستم اعلام حریق نسبت به یک یا چند نشانه حریق حساس بوده و با تشخیص آن ها سیگنال لازم را ارسال می کنند.

از مهمترین انواع دتکتور می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- دتکتور شعله

دتکتور شعله یکی از کاربردی ترین انواع دتکتور است که در مکان های مختلف به ویژه محل های تاریک مورد استفاده قرار می گیرد. این دتکتور دارای دو مدل است که یکی برای تشخیص اشعه های مادون قرمز و دیگری برای شناسایی اشعه های ماورا بنفش طراحی شده است.

2- دتکتور مونوکسید کربن

زمانی که آتش سوزی رخ می دهد، گازی به نام مونوکسید کربن حاصل می شود که بسیار سمی و خطرناک است. تنفس این گاز می تواند باعث آسیب زدن جدی به بدن یا حتی مرگ شود. از این رو برای جلوگیری از این خطر بزرگ یک دتکتور مخصوص طراحی شده که نسبت به گاز مونوکسید کربن حساس است. به عبارتی این دتکتور به محض انتشار گاز مونوکسید کربن فعال شده و حریق را شناسایی می کند.

3- دتکتور دودی نقطه ای

از دیگر انواع دتکتور سیستم اعلام حریق می توان به دتکتور دود اشاره کرد. این دتکتور برای شناسایی دود طراحی شده است و از کارایی بسیار بالایی برخوردار می باشد. دتکتور دود دارای دو مدل است که هر کدام به طریقی دود ناشی از آتش سوزی را تشخیص می دهند. دتکتور دود یونیزه با تغییر جریان های الکتریکی بین الکترودها هنگام ورود دود به داخل محیط، عمل تشخیص دود را انجام می دهد. دتکتور دود نوری دارای یک لامپ LED مخصوص و کوچکی است که به محض ورود دود به محیط، این ال ای دی به سمت گیرنده منحرف شده و آشکارسازی را انجام می دهد.

4- دتکتور حرارتی

دتکتور حرارتی با حساسیت بالا نسبت به تغییرات دما طراحی و تولید می شود. زمان بروز آتش سوزی و بالا رفتن دمای محیط، این دتکتور وارد عمل شده و حریق را شناسایی و سیگنال های لازم را به دستگاه مرکزی ارسال می کند.

دتکتور حرارتی دارای مدل های مختلفی است که نوع عملکرد آنها متفاوت اما هدف و وظیفه آنها یکسان است. در نوع اول از دتکتور حرارتی واکنش لازم نسبت به دمای ثابت از پیش تعیین شده صورت می گیرد. از این مدل دتکتور حرارتی در مکان هایی که تغییرات دما بسیار زیاد است، مانند اتاق های دیگ بخار، آشپزخانه ها و …، استفاده می شود. یعنی یک دمای پیش فرض برای این محیط تنظیم می شود که معمولا در حداکثر مقدار قرار دارد. در صورت بروز حریق و بالا رفتن دما بیشتر از دمای ثابت تعیین شده، دتکتور حرارتی وارد عمل می شود.

در نوع دوم از دتکتور حرارتی آشکارسازی حریق با توجه به تغییرات دمای غیر طبیعی صورت می گیرد. یعنی این دتکتور با توجه به سرعت بالا رفتن دما سیگنال های لازم را ارسال می کند. اگر در یک محیط دما کاملا ناگهانی و با سرعت بسیار زیادی تغییر کند و حرارت زیاد شود، این دتکتور فعال می شود.

نوع دیگری از دتکتور حرارتی به نام دتکتور حرارتی خطی وجود دارد که معمولا در مناطق و مکان های حادثه خیزی که امکان ورود انسان به آنها دشوار است، استفاده می شود. از آنجایی که در این مکان ها امکان نصب دیگر انواع دتکتور وجود ندارد، این مدل دتکتور بهترین گزینه به شمار می رود.

5- دتکتور چند کاره

دتکتور چندکاره یکی از پرکاربردترین انواع دتکتور است که در سیستم های اعلام حریق مکان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این دتکتور دارای سنسورهای مختلفی است که هرکدام به نشانه ها و علائم گوناگون آتش سوزی حساس هستند.

هدف طراحی این نوع دتکتور، تشخیص بهتر و سریع تر حریق در مکان هایی است که همه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آتش مانند دود، حرارت، مونوکسید کربن، شعله و … بروز می کنند. همچنین، استفاده از دتکتور چندکاره احتمال خطا در شناسایی حریق را کاهش می دهد و می توان از هشدارهای کاذب جلوگیری کرد.

6- دتکتور مکشی

یکی از قوی ترین انواع دتکتور اعلام حریق، دتکتور مکشی است. این دتکتور دارای یک پمپ مخصوص است که نمونه هایی از هوای اتاق را به داخل خود می کشد. در صورت وجود دود حاصل از حریق در محیط، این آشکارساز به سرعت آن را تشخیص می دهد. طبق برآوردهای انجام شده حساسیت دتکتور مکشی 100 برابر بیشتر از دتکتورهای دودی نقطه ای و حرارتی است. به همین خاطر از این دتکتور در مکان های حادثه خیز که احتمال آتش سوزی بالایی دارند، استفاده می شود.

سوالات متداول

1- بهترین دتکتور اعلام حریق کدام است؟

انواع مختلفی از دتکتور در سیستم های اعلام حریق مورد استفاده قرار می گیرند که هر کدام ویژگی ها و کاربردهایی دارند. دتکتورهای چندکاره را می توان به عنوان بهترین در نظر گرفت، زیرا می توانند همزمان چندین نشانه آتش سوزی را تشخیص داده و آشکارسازی کنند.

2- در سیستم اعلام حریق چند دتکتور نصب می شود؟

با توجه به نوع ساختمان و محل و همچنین تعداد مناطق در معرض خطر آتش سوزی یا همان زون آتش، تعداد دتکتورها اعلام می شود. معمولا دتکتور اعلام حریق را در مکان های مختلف مانند راه پله ها، راهروها، اتاق ها، انبارها، پارکینگ و … نصب می کنند.

نتیجه گیری

دتکتور نقشی اساسی در اعلام خطر آتش سوزی و نجات جان افراد و اموال آنها دارد. این قطعه با عملکرد خود می تواند به سرعت حریق را شناسایی کرده و سیگنال های لازم را برای آتش نشانی و همچنین دستگاه مرکزی ارسال کند تا افراد بتوانند سریع تر از محل دور شوند. اهمیت بالای دتکتور موجب شده به عنوان یکی از مهمترین اجزای سیستم اعلام حریق شناخته شود. امیدواریم مطالب فوق مفید واقع شده باشد.