در این مقاله قصد داریم بازپیچی موتور الکتریکی را به شما آموزش دهیم که چگونه باید یک موتور تک فاز قدیمی را بازپیچی و نوسازی کنید.
بازپیچی موتور الکتریکی یک فرایند طولانی است. برای بازپیچی، تعویض تمام قطعات قدیمی و سوار کردن مجدد موتور، حدودا دو روز زمان می برد.
مراحل بازپیچی موتور الکتریکی
مرحله ۱: از کجا بفهمیم که یک موتور تک فاز داریم؟
موتورهای تک فاز داری دوسیم‌پیچ هستند، سیم‌پیچ اصلی با مقاومت بزرگتر (تولید میدان مغناطیسی پالسی) و سیم‌پیچ کمکی با مقاومت کمتر ( که جهت چرخش موتور را مشخص می‌کند). باید بر روی موتور یک خازن باشد. ظرفیت خازن در موتورهای الکتریکی مختلف ، متفاوت است (برای موتورهای کوچکتر درحدود ۲۰ میکروفاراد). دو خازن می‌تواند بر روی موتور قرار داشته باشد. خازن «اجرا» (همیشه متصل است، خازن با ظرفیت کمتر) و خازن «شروع» (با سوئیچ گریز از مرکز متصل می‌شود، خازن با ظرفیت بزرگتر) آن چه که در شکل زیر مشاهده می کنید به شرح ذیل است:
- شماتیک یک موتور تک فاز
- خازن‌های اجرا و شروع
- سیم‌های استاتور (چهار سیم از استاتور باید خارج شود)
مرحله ۲: ابزار
اگر شما تجهیزات حرفه‌ای را در اختیار نداشته باشید، بازپیچی موتور الکتریکی کار بسیار زمان‌بری است. شما به ابزارهای زیر نیاز دارید:
- ابزارهای اصلی ( پیچ گوشتی ، چکش آچار )
- پولی و بلبرینگ
- اسکنه (بیرم) برای برش سیم‌پیچ‌های قدیمی
- مشعل بوتان ( یا دستگاه‌های گرمایی دیگر) مواد مخصوص
- سیم مسی
- کاغذ عایق
- توری استاتور
- اسپری روان‌کننده (WD-40 یا مشابه آن)
- لاک موتور
مرحله ۳: پیاده‌سازی موتور
از موتور چند عکس بگیرید و کاور محافظ فن را از جایش خارج کنید. معمولا این کاور با پیچ به بدنه وصل نشده است و فقط به آن متصل است.
همه قطعات جدا شده را در یک جعبه قرار دهید تا از گم شدن آنها جلوگیری به عمل آید.
مرحله ۴: ادامه پیاده‌سازی موتور
فن موتور را به آرامی گرم کنید و آنرا از جایش در بیاورید. مراقب باشید که فن نشکند، باید خیلی آرام این کار را انجام دهید. شما خود می‌توانید باکمک دو پیچ‌گوشتی بزرگ آن را جدا کنید. همانطور که درتصویر می‌بینید، فن موتور شکسته شده است و لازم است ما آنرا با یک فن جدید تعویض کنیم. بعد از جدا کردن فن موتور، گیره (کلمپ) را از محور خارج کنید.
مرحله ۵: ادامه پیاده‌سازی موتور
موقعیت هر یک از کاورها را در اطراف آنها علامت‌گذاری کنید (ما معمولا اطراف کاورها را با اعداد ۱، ۲ و ۳ شماره گذاری می‌کنیم، بنابراین خواهیم دانست که چگونه آنها را مجددا سوار (جمع‌آوری) کنیم)
پیچ‌های محافظ کاور را باز کنید. کاور را در بیاورید و آن را همراه با قطعات دیگر در جعبه بگذارید.
مرحله ۶: ادامه پیاده‌سازی موتور
در صورتی که سیم‌پیچ‌های موتور سوخته باشد رنگ سیاه و بوی سوختگی لاک نشانه آن خواهد بود. افرادی که دوره آموزش سیم پیچی موتور الکتریکی را گذرانده اند به خوبی بر این امر واقف اند. که اگر بلبرینگها نیز شکسته باشند در صورتی که آنرا بچرخانید، صدای بلندی تولید می‌کند.
مرحله ۷: ادامه پیاده‌سازی موتور
پیچ‌های محافظ را از جلوی کاور باز کنید ( همانند کاری که در دو مرحله قبل انجام دادید). کاور جلویی و روتور را به آرامی از بدنه اصلی خارج کنید و آنرا در جعبه درکنار قطعات دیگر قرار دهید.)
مرحله ۸: ادامه پیاده‌سازی موتور
پیچ‌های محافظ را از بالای کاور باز کنید. کاور بالایی و واشرها (درزبندها) را بردارید و در جعبه ، کنار وسایل دیگر بگذارید. چند عکس از تاسیسات برقی بگیرید و تمام سیمها و گیره‌های الکتریکی را جدا کنید.
مرحله ۹: تابلوی ثبت موتور
سعی کنید اطلاعات روی تابلوی ثبت را یادداشت کنید. این تابلو در بدنه موتور قرار دارد. برخی اطلاعات مفید بر روی آن نوشته شده است (ولتاژ، جریان، تعداد دور بر دقیقه، خازن).
مرحله ۱۰: نمودار سیم‌پیچ
در مرحله بعد ما قصد داریم نمودار سیم‌پیچ را بسازیم. اگر شما یکی را داشته باشید نمی‌توانید عنوان “نمودار سیم‌پیچ” را نادیده بگیرید.
نمودار سیم‌پیچ چیست؟
نمودار سیم‌پیچ نموداری است که به شما کمک می‌کند تا بازپیچی موتور الکتریکی را انجام دهید . این نمودار نشان می‌دهد که سیم‌پیچ‌های استاتور چطور به هم متصل شده‌اند.
مرحله ۱۱: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
تعداد اسلات‌ها را بشمارید ( درزها در استاتور ، به شکل زیر نگاه کنید)
مرحله ۱۲: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
بهترین برنامه رسم نمودار خود را باز کنید ( مثل اکسل) و یک مربع برای هر یک از اسلات‌ها رسم کنید.
مرحله ۱۳: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
هر سیم‌پیچ در دو اسلات قرار داده می‌شود. سیم‌پیچ‌ها را از استاتور خود در نمودار خود رسم کنید.
همین کار را برای همه سیم‌پیچ‌ها انجام دهید. دو سیم‌پیچ نمی‌توانند در یک درز باشند (البته اگر شما یک سیم‌پیچ تک-لایه دارید.) لازم است تمام درزها پر شود.
مرحله ۱۴: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
سیم‌های خروجی سیم‌پیچ‌ها را علامت‌گذاری کنید ( سیم‌هایی که به گیره الکتریکی وصل می‌شوند)
مرحله ۱۵: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
سیم‌پیچ را گرم کنید، بنابراین شما لاک قدیمی رامی‌سوزانید، مراقب باشید که سیم‌های مسی آسیب نبینند.
وقتی که به طور واضح سیم‌پیچ‌های بهم متصل را دیدید، یکی از سیم‌های خروجی را انتخاب و مسیر آنرا با فلش رسم کنید.
مرحله ۱۶: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
همین کار را برای دومین جفت سیم خروجی انجام دهید.
شما می‌توانید درزها را رسم کنید و از یک دایره با علامت X برای سیم‌های ورودی و از یک دایره با علامت برای سیم‌های خروجی استفاده کنید.
اکنون شما می‌توانید مسیر میدان مغناطیسی را رسم کنید .
مرحله ۱۷: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
سیم‌های سیم‌پیچ‌های مختلف را ببرید، تعداد آنها را بشمارید و قطر آنها را اندازه بگیرید. تعداد سیم‌های هر سیم‌پیچ را در نمودار سیم‌پیچ یادداشت کنید. حالا نمودار سیم‌پیچ کامل شده است.
مرحله ۱۸: ادامه توضیحات نمودار سیم‌پیچ
(اگر از سیم‌پیچ تک سیمی استفاده می‌کنید این مرحله را نادیده بگیرید)
مراقب باشید. اگر سیم‌پیچ از دوسیم موازی ساخته شده است، می‌توانید آنرا با تک سیم جایگزین کنید. قطر یکی از سیم‌هارا اندازه بگیرید. مساحت یک سیم را حساب کنید و آنرا در ۲ ضرب کنید. حال با توجه به محاسبات انجام شده، اندازه یک سیم را حساب کنید ( سیم جدید باید همان مساحت مجموع دوسیم قبل را داشته باشد.
مرحله ۱۹: سیم‌پیچ را ببرید
با استفاده از چکش یا دیلم سیم‌پیچ را ببرید. سعی کنید صفحه استاتور آسیب نبیند. می‌توانید با برش سیم‌پیچ‌های قدیمی از یک محل ، کار را ادامه دهید.
مرحله ۲۰: سیم‌پیچ‌ها را بیرون بکشید
طرف‌های دیگر سیم‌پیچ قدیمی را حرارت دهید و با استفاده از دیلم آنرا خارج کنید. این کار را برای تمام سیم‌پیچ‌ها انجام دهید.
مرحله ۲۱: درزها را تمیز کنید
تا زمانی که استاتور گرم است، درزها را با پیچ‌گوشتی یا میله آهنی تمیز کنید، اما به صفحه استاتور آسیب نزنید.
مرحله ۲۲: قرقره را خارج کنید
اگر شما یک گیره فلز یا پیچ خارج کن دارید، قرقره را با پولر از محور خود بکشید. اگر لازم است قرقره را با مشعل بوتان حرارت دهید (محور حرارت نبیند)
مرحله ۲۳: کاور جلویی را خارج کنید
کاور را روی چوب قرار دهید، به طوری‌که روتور قسمت پایین را لمس نکند. قسمتی از چوب را در محور روتور قرار دهید و با چکش به آن ضربه بزنید تا روتور از کاور جدا شود.
مرحله ۲۴: کاور جلویی را خارج کنید
از پولر برای خارج کردن بلبرینگها در دو طرف استفاده کنید. شما نباید به محور روتور آسیب بزنید.
مرحله ۲۵: بدنه موتور را تمیز کنید
موتور از مواد زاید و شفته مانند پوشیده شده بود و ما تصمیم گرفتیم آنرا سندبلاست کنیم.
مرحله ۲۶: بعد از سند بلاست
صفحه استاتور را زیاد سندبلاست یا تراش ندهید. آنها از فولاد ساخته شده‌اند و می‌توانند زنگ زده شوند.
مرحله ۲۷: لبه‌های کاغذ عایق را بپیچانید
کاغذ عایق را روی میز قرار دهید، و خط کش را روی آن قرار دهید، بنابراین شما می‌توانید ۴ میلیمتر فضا در جایی که میخواهید کاغذ را نصب کنید ایجاد کنید و سپس آنرا پیچ و تاب دهید.
مرحله ۲۸: اضافه کردن کاغذ عایق در استاتور
طول درز را اندازه‌گیری کنید و به آن ۱۶ میلیمتر اضافه کنید (بسته به اینکه چگونه کاغذ را خواهید چرخاند). آنرا همانطور که من در عکس نشان داده‌ام ببرید و تاب دهید. از پیچ‌گوشتی برای خم کردن آن و نصب در درز استفاده کنید. کاغذ باید کاملا اندازه باشد به طوری که شما نتوانید آنرا بیرون بکشید. شکل ۱۱، قسمت جلوی موتور، و شکل ۱۲، قسمت عقب موتور.
مرحله ۲۹: ادامه عملیات اضافه کردن کاغذ عایق در استاتور
همین کار را برای سایر درزها انجام دهید.
مرحله ۳۰: سیم‌پیچ‌ها را بپیچانید
مدل یک سیم‌پیچ را با یک سیم با کمی فضای بیشتر بسازید. سپس آنرا در یک «پیچاننده» قرار دهید تا فاصله را بدست آورید. مدل را خارج کنید، و پیچاننده را در فاصله مناسب تنظیم کنید، سپس پیچاندن سیم‌پیچ را شروع کنید ( شما قبلا تعداد سیمها در سیم‌پیچ را یادداشت کرده‌اید) شما می‌توانید همین فاصله را برای سیم‌پیچ‌های مشابه مورد استفاده قرار دهید.
شما می‌توانید پیچاننده را در خانه بسازید. در اینجا تصویر سه بعدی آن برای شما رسم شده است و شما می‌توانید آنرا چاپ کرده و یکی برای خود بسازید.
مرحله ۳۱: قرار دادن سیم‌پیچ‌ها در استاتور
با دقت سیم‌پیچ‌ها را در استاتور قرار دهید. این کار ممکن است زمان زیادی طول بکشد. به آرامی این کار را انجام دهید تا لاک سیمها آسیب نبیند. سیم‌پیچ‌ها را بچرخانید تا انتهای سیمها از اطراف و جایی که سوراخ استاتور برای گیره الکتریکی قرار دارد ، بیرون بزند.
مرحله ۳۲: سیم‌پیچ‌ها را با کمک نمودار سیم‌پیچی ببندید
سیم‌پیچ‌ها را مطابق نمودار سیم‌پیچی متصل کنید. عایق را بردارید، سپس سیم‌های مسی را لحیم کنید و آنها را با انقباض حرارت عایق کنید. سیم‌های معمولی را با سیم‌های انتهای سیم‌پیچ بهم متصل کنید و با انقباض حرارتی آنها را عایق کنید . آنها را تاگیره الکتریکی سیم‌پیچی کنید.
مرحله ۳۳: بستن سیم پیچ ها
سیم‌پیچ‌ها را با رشته توری استاتور ببندید. همانطور که در شکل می‌بینید، رشته توری‌ها را در اطراف سیم‌پیچ‌ها بدوزید.
مرحله ۳۴: ادامه عملیات بستن سیم پیچ ها
همین کار را برای دیگر قسمت‌های موتور انجام دهید.
مرحله ۳۵: لاک زدن موتور
۱- اجاق گاز را تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد گرم کنید. موتور را در داخل آن قرار دهید.
۲- وقتی موتور گرم شد، لاک را همانند شکل بر روی سیم‌پیچ‌ها بریزید.
۳- موتور را بچرخانید و همان کار را انجام دهید.
۴- می‌توانید از لاک قدیمی استفاده مجدد بکنید.
۵- موتور را به مدت حدوداً ۴ ساعت در اجاق داغ قرار دهید.
۶- موتور را خارج کنید و لبه‌ها را تمیز کنید. (بنابراین پوشش به طور کامل آنرا فرا می‌گیرد)
مرحله ۳۶: بلبرینگها
شما با اندازه‌گیری قطر بلبرینگ‌های قدیمی می‌توانید بلبرینگ مناسب را بیابید. سپس می توانید در این کاتالوگ یک نوع جدید را بیابید.
همچنین اعداد کوچک در لبه بلبرینگها قرار دارد ، و شما می‌توانید آنها را بخوانید ( برای مثال ۶۳۰۲ )
مرحله ۳۷: سوار کردن یاتاقان‌ها
کسانی که دوره آموزش سیم پیچی موتور الکتریکی را گذرانده باشند به خوبی می دانند که باید محور روتور را با روغن روانکاری کنند و نیز بلبرینگها را روی محور سوار کنند.
مرحله ۳۸:
جابلبرینگی را در هر دو کاور با روغن روانکاری کنید. لطفا ابتدا کاور روی روتور (واشر فنری را فراموش نکنید) سپس استاتور را روی روتور در کاور اول قرار دهید، و آنرا بپیچانید (چسب پیچ‌ها را فراموش نکنید) بعد از آن دومین کاور را در بالای استاتور قرار دهید و آنرا بپیچانید (چسب زدن پیچ‌ها).
مرحله ۳۹: فن موتور
کلمپ را روی محور روتورها قرار دهید. فن موتور را روی روتور نصب کنید ( شما می‌توانید آن را با یک فن صنعتی گرم کنید، اما خیلی گرمش نکنید زیرا ممکن است نرم شده و شکلش عوض شود). اگر شما یک فن ترک‌خورده دارید، می‌توانید یک فن نو بخرید، آنها ارزانند. من فقط خواستم نشان بدهم که شما می‌توانید آنرا تعمیر کنید.
مرحله ۴۰: کاور محافظ فن
من کاور محافظ فن را سندبلاست کردم و ترک‌خوردگی‌های آن با لحیمی که در پلاستیک گرم شده بود تعمیر شد. من آنرا با رنگ سیاه رنگ‌آمیزی کردم و آنرا روی موتور نصب کردم ( هیچ پیچی لازم نیست).
مرحله ۴۱: خازن
خازن را با استفاده از گره زیپ ( zip ties ) به موتور ببندید ( سوراخ‌هایی را در بدنه همانند آنچه در شکلها نشان داده شده است ایجاد کنید). سیمها را به جعبه اتصال (رابط) موتور هدایت کنید.
مرحله ۴۲: گیره‌های الکتریکی
کابل توان را به جعبه اتصال هدایت کنید و آنرا ببندید، طوری که شما نتوانید آنرا بیرون بکشید. سیمها را به گیره وصل کنید. کاور را روی موتور پیچ کنید.
مرحله ۴۳: نصب پولی
محور روتور را با استفاده از گریس روانکاری کنید، و پولی را نصب کنید.
مرحله ۴۴: آزمایش صحت بازپیچی موتور الکتریکی
موتور را روشن کنید و جریان را اندازه بگیرید. اگر موتور نرم و هموار کار کرد، کار شما به اتمام رسیده است.
مرحله ۴۵: جمع‌بندی
بازپیچی موتور الکتریکی زمان زیادی می برد ، مخصوصا اگر برای اولین بار این کار را انجام دهید. اما اگر کار را به پایان برسانید هزینه اتلاف زمانی شما بر می‌گردد.
مقاله ای که خواندید یکی از مقالات آموزشی ما در زمینه سیم پیچی موتورهای الکتریکی بود. برای مطالعه مقالات بیشتر، روی لینک زیر کلیک کنید.
مقالات آموزشی سیم پیچی موتورهای الکتریکی
در صورتی که قصد دارید به صورت کامل سیم پیچی موتورهای الکتریکی را فرا بگیرید، توصیه می کنیم در کلاس آموزش سیم پیچی موتورهای الکتریکی آموزشگاه پایتخت فن آوری شرکت کنید. در این کلاس ها که زیر نظر سازمان فنی و حرفه ای کشور برگزار می شود، هر آنچه که شما برای ورود به بازار کار تعمیرات موبایل نیاز دارید به صورت عملی در کارگاه آموزش داده خواهد شد.